Bir Uzman Bir Konu- Ebeveynlik Rolleri ve Çocuk
Aralık 26, 2016Bir Uzman Bir Konu-Çocuklarda Kayıp ve Yas
Şubat 4, 2017
Bilişsel(Kognitif) Davranışçı Terapist/Psikolojik Danışman
ÖFKE NEDİR? ÖFKE KONTROLÜ MÜMKÜN MÜ?
Öfke, doyurulmamış isteklere, istenmeyen sonuçlara ve karşılanmayan beklentilere verilen duygusal tepkidir. Öfke de diğer duygular gibi son derece doğal, evrensel ve sağlıklı olarak ifade edildiğinde yapıcı ve kişiler arası iletişimi düzeltici bir duygudur. Ancak kontrol edilemeyen öfke, hem ruhsal tahribata hem de kişisel ilişkilere büyük oranda zarar verir. Özellikle günümüzde iş hayatında, okulda, evde ve trafikte öfke ile problemleri sık sık yaşamaktayız. Öfke sağlıklı yönetilmediğinde hem kişinin kendisine hem de karşı tarafa büyük zararlar verir. Dolayısıyla öfkemizi tanıyıp sağlıklı yönetmek çok önemlidir. Bu da kişinin kendini tanıması ile mümkündür. Öfke bastırıldığında sağlıklı bir şekilde ifade edilmediğinde, kalp damar rahatsızlıklarına, migrene, mide rahatsızlıklarına, ruhsal rahatsızlıklara vb. sorunlara yol açabilmektedir. Öfke organizmayı bir problem olduğunda uyarır, kendisine zarar verici veya tehdit altındaki durumdan kişiyi haberdar eder. Bu yönü ile koruyucudur.
Öfke Nedir, Ne İşe Yarar?
Öfke, son derece normal ve yaşamın sürdürülmesi için gerekli bir duygudur.
Öfke, duygusal bir tepkidir
Öfke, uyarıcı bir işarettir.
Öfke, kişiyi tehditlere karşı uyarır ve kendisini korumasına olanak sağlar.
Öfke, yem öğrenmeler için bir motivasyon kaynağıdır.
Öfke, sınırlandırılabildiği surece sağlıklıdır ve işe yarar.
Öfke, kontrol edilmediğinde kışının kendisi ve çevresi için zararlı olabilir.
Öfkenin sağlıklı ve işe yarar olabilmesi için inkar edilmemesi, bastırılmaması ve öncelikle kabul edilmesi, tanınması ve kontrollü bir biçimde ifade edilebilmesi gerekir.
Öfke Ne Değildir?
Öfke bir problem çözme aracı değildir.
Öfke bir öç alma veya intikam yolu değildir.
Öfke başkalarını suçlama biçimi değildir.
Öfke şiddet göstermeye veya suç işlemek için bir neden değildir.
Öfke başkalarını kontrol etme yolu değildir.
Öfke bir haklı olma yolu değildir.
Öfke İle İlgili Duygular Nelerdir?
Bilindiği gibi öfke ve diğer duygular arasında son derece karmaşık bir ilişki vardır. Öfkenin anksiyete, suçluluk, depresyon, bağımlılık ve cinsellikle ilgisi gösterilmektedir (Byme & Kelley 1981, Bıaggıo 1987, Rıley ve ark. 1989, Tangney1996, Fava ve ark 1990) Aslında kızgınlık, öfke gibi duyguların daha çok ikincil duy¬gular olduğu, kırılma, alınma, gücenme, anlaşılmama, reddedilme, engellenme, korku, kaygı, hayal kırıklığı, yalnızlık gibi acı veren temel duygulara ikincil olarak oluştuğunun birey tarafından anlaşılması önemlidir (Gordon 1999) Öfke dile getirilmemiş veya anlaşılmamış, kabul görmemiş kızgınlıkların topluca yaşanması ve ortaya dökülmesi olarak da ortaya çıkabilir.
Öfke İle Niçin Başa Çıkmalıyız?
Öfke uygun bir biçimde ifade edildiğinde son derece sağlıklı bir duygudur. Ancak tersi durumlarda yıkıcı etkilere yol açabilir. Öfke çocuk istismarı, ev içi şiddet, fiziksel ve sözel taciz gibi sorunlarda görülebileceği gibi birçok sosyal ve kişisel problemin ortaya çıkışında da rol oynar. Öfke kişilerarası ilişkilerde problem yaşanan birçok durumda önemli bir etkendir ve bireylerin iş ve aile yaşantılarına ilişkin ciddi problemlerin ortaya çıkmasına neden olur. Öfke ile etkin bir biçimde baş edememe ve kısıtlı problem çözme becerileri nedeniyle birey sosyal ilişkilerden kaçınır. Öfke ile etkin bir biçimde baş edememe sonucunda kişilerde sigara kullanımı , madde kötüye kullanımı, yeme bozuklukları , depresyon gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Öfkeyi kontrol etme ile ilgili sorunları olan bireyler sıklıkla diğer duygularını da uygun bir şekilde ifade etme güçlüğü çekerler ve bu kişilerde gerginlik, stres gibi ruh sağlığını tehdit eden kronik problemler de ortaya çıkabilir. Uygun yollarla ifade edilemeyen öfke, saldırganlık ve düşmanlık duyguları kişilerde ciddi sağlık problemlerini ortaya çıkarabilir. Özellikle immün sistem, kalp damar hastalıkları, mide bağırsak sistemi hastalıkları görülme sıklığı artar.
Öfkeyi Denetlemeye Yönelik Genel Öneriler:
Kendi öfkenizi tetikleyen durumları ve öfkenizin biçimini tanımlayın.
Kendi kendinizi sakinleştirmeye yönelik egzersizleri düzenli olarak yapın.
Derin nefes alın (Özellikle Diyafram nefesi), nabız atışlarınızı ve nefesinizi kontrol altına alın.
Kendinize, sizi sakinleştirecek cümleler söyleyin.
Kendinizi, kontrol etme konusunda kararlı olun.
Sizi öfkelendiren düşünceyi bulun ve yerine işlevsel düşünce yerleştirmeye çalışın.
Şiddete yönelik davranışları asla kabul edilebilir çözümler olarak değerlendirmeyin.
Öfke duygusuna evet ancak bu duyguyla davranmaya hayır. Bağırmayın, vurmayın.
Çevrenizdekileri, öfkelendiğinize dair bilgilendirin.
Kendinize zaman tanıyın.
Eğer mümkün ise kendinizi öfkeli olduğunuz ortamdan hemen uzaklaştırın ve sorunla ancak kontrolünüzü yeniden kazandığınızda yüzleşin.
Problemi açıklığa kavuşturmaya çalışın ve çözümü aramaya odaklanın.
Bol bol gülün ve espri yeteneğinizi kullanın olaya yeni bir bakış açısı ve yeni bir çerçeve kazandırın
Kişisel saldırılara cevap vermeyin ve kişiselleştirmekten kaçının.
Asla unutmayın!!! Bu sorunla mücadele edemiyorsanız profesyonel yardım almaktan kaçınmayın.
Yalçın YILMAZ
Kognitif(Bilişsel) Davranışçı Terapist/ Psikolojik Danışman
www.novapsikoloji.com
yalcinyilmaz@novapsikoloji.com
Yararlanılan kaynaklar: Kriz Dergisi 11(2) 19-27 Dr. Çiğdem SOYKAN
Öfke, doyurulmamış isteklere, istenmeyen sonuçlara ve karşılanmayan beklentilere verilen duygusal tepkidir. Öfke de diğer duygular gibi son derece doğal, evrensel ve sağlıklı olarak ifade edildiğinde yapıcı ve kişiler arası iletişimi düzeltici bir duygudur. Ancak kontrol edilemeyen öfke, hem ruhsal tahribata hem de kişisel ilişkilere büyük oranda zarar verir. Özellikle günümüzde iş hayatında, okulda, evde ve trafikte öfke ile problemleri sık sık yaşamaktayız. Öfke sağlıklı yönetilmediğinde hem kişinin kendisine hem de karşı tarafa büyük zararlar verir. Dolayısıyla öfkemizi tanıyıp sağlıklı yönetmek çok önemlidir. Bu da kişinin kendini tanıması ile mümkündür. Öfke bastırıldığında sağlıklı bir şekilde ifade edilmediğinde, kalp damar rahatsızlıklarına, migrene, mide rahatsızlıklarına, ruhsal rahatsızlıklara vb. sorunlara yol açabilmektedir. Öfke organizmayı bir problem olduğunda uyarır, kendisine zarar verici veya tehdit altındaki durumdan kişiyi haberdar eder. Bu yönü ile koruyucudur.
Öfke Nedir, Ne İşe Yarar?
Öfke, son derece normal ve yaşamın sürdürülmesi için gerekli bir duygudur.
Öfke, duygusal bir tepkidir
Öfke, uyarıcı bir işarettir.
Öfke, kişiyi tehditlere karşı uyarır ve kendisini korumasına olanak sağlar.
Öfke, yem öğrenmeler için bir motivasyon kaynağıdır.
Öfke, sınırlandırılabildiği surece sağlıklıdır ve işe yarar.
Öfke, kontrol edilmediğinde kışının kendisi ve çevresi için zararlı olabilir.
Öfkenin sağlıklı ve işe yarar olabilmesi için inkar edilmemesi, bastırılmaması ve öncelikle kabul edilmesi, tanınması ve kontrollü bir biçimde ifade edilebilmesi gerekir.
Öfke Ne Değildir?
Öfke bir problem çözme aracı değildir.
Öfke bir öç alma veya intikam yolu değildir.
Öfke başkalarını suçlama biçimi değildir.
Öfke şiddet göstermeye veya suç işlemek için bir neden değildir.
Öfke başkalarını kontrol etme yolu değildir.
Öfke bir haklı olma yolu değildir.
Öfke İle İlgili Duygular Nelerdir?
Bilindiği gibi öfke ve diğer duygular arasında son derece karmaşık bir ilişki vardır. Öfkenin anksiyete, suçluluk, depresyon, bağımlılık ve cinsellikle ilgisi gösterilmektedir (Byme & Kelley 1981, Bıaggıo 1987, Rıley ve ark. 1989, Tangney1996, Fava ve ark 1990) Aslında kızgınlık, öfke gibi duyguların daha çok ikincil duy¬gular olduğu, kırılma, alınma, gücenme, anlaşılmama, reddedilme, engellenme, korku, kaygı, hayal kırıklığı, yalnızlık gibi acı veren temel duygulara ikincil olarak oluştuğunun birey tarafından anlaşılması önemlidir (Gordon 1999) Öfke dile getirilmemiş veya anlaşılmamış, kabul görmemiş kızgınlıkların topluca yaşanması ve ortaya dökülmesi olarak da ortaya çıkabilir.
Öfke İle Niçin Başa Çıkmalıyız?
Öfke uygun bir biçimde ifade edildiğinde son derece sağlıklı bir duygudur. Ancak tersi durumlarda yıkıcı etkilere yol açabilir. Öfke çocuk istismarı, ev içi şiddet, fiziksel ve sözel taciz gibi sorunlarda görülebileceği gibi birçok sosyal ve kişisel problemin ortaya çıkışında da rol oynar. Öfke kişilerarası ilişkilerde problem yaşanan birçok durumda önemli bir etkendir ve bireylerin iş ve aile yaşantılarına ilişkin ciddi problemlerin ortaya çıkmasına neden olur. Öfke ile etkin bir biçimde baş edememe ve kısıtlı problem çözme becerileri nedeniyle birey sosyal ilişkilerden kaçınır. Öfke ile etkin bir biçimde baş edememe sonucunda kişilerde sigara kullanımı , madde kötüye kullanımı, yeme bozuklukları , depresyon gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Öfkeyi kontrol etme ile ilgili sorunları olan bireyler sıklıkla diğer duygularını da uygun bir şekilde ifade etme güçlüğü çekerler ve bu kişilerde gerginlik, stres gibi ruh sağlığını tehdit eden kronik problemler de ortaya çıkabilir. Uygun yollarla ifade edilemeyen öfke, saldırganlık ve düşmanlık duyguları kişilerde ciddi sağlık problemlerini ortaya çıkarabilir. Özellikle immün sistem, kalp damar hastalıkları, mide bağırsak sistemi hastalıkları görülme sıklığı artar.
Öfkeyi Denetlemeye Yönelik Genel Öneriler:
Kendi öfkenizi tetikleyen durumları ve öfkenizin biçimini tanımlayın.
Kendi kendinizi sakinleştirmeye yönelik egzersizleri düzenli olarak yapın.
Derin nefes alın (Özellikle Diyafram nefesi), nabız atışlarınızı ve nefesinizi kontrol altına alın.
Kendinize, sizi sakinleştirecek cümleler söyleyin.
Kendinizi, kontrol etme konusunda kararlı olun.
Sizi öfkelendiren düşünceyi bulun ve yerine işlevsel düşünce yerleştirmeye çalışın.
Şiddete yönelik davranışları asla kabul edilebilir çözümler olarak değerlendirmeyin.
Öfke duygusuna evet ancak bu duyguyla davranmaya hayır. Bağırmayın, vurmayın.
Çevrenizdekileri, öfkelendiğinize dair bilgilendirin.
Kendinize zaman tanıyın.
Eğer mümkün ise kendinizi öfkeli olduğunuz ortamdan hemen uzaklaştırın ve sorunla ancak kontrolünüzü yeniden kazandığınızda yüzleşin.
Problemi açıklığa kavuşturmaya çalışın ve çözümü aramaya odaklanın.
Bol bol gülün ve espri yeteneğinizi kullanın olaya yeni bir bakış açısı ve yeni bir çerçeve kazandırın
Kişisel saldırılara cevap vermeyin ve kişiselleştirmekten kaçının.
Asla unutmayın!!! Bu sorunla mücadele edemiyorsanız profesyonel yardım almaktan kaçınmayın.
Yalçın YILMAZ
Kognitif(Bilişsel) Davranışçı Terapist/ Psikolojik Danışman
www.novapsikoloji.com
yalcinyilmaz@novapsikoloji.com
Yararlanılan kaynaklar: Kriz Dergisi 11(2) 19-27 Dr. Çiğdem SOYKAN